Jak działa szczepionka przeciw grypie?

Ogólnie rzecz ujmując szczepionka ma za zadanie zaktywizować nasz układ immunologiczny do produkcji przeciwciał, których rola polega na unieszkodliwianiu czynnika wywołującego daną chorobę. Przeciwciała to specyficzne białka, produkowane przez zaktywowane białe krwinki zwane limfocytami. Białka te mają zdolność przyczepiania się do obcej substancji wywołującej infekcję i w ten sposób pokazują one całemu szeregowi innych komórek, które elementy mają zostać zniszczone. Tak samo działają szczepionki przeciw grypie. Dlaczego jednak znamy przypadki osób, które mimo przyjęcia szczepionki zachorowały na grypę? Skąd bierze się ich niepełna skuteczność?
Wspominałem wcześniej, że istnieją 3 grupy wirusów grypy – teoretycznie więc powinna istnieć szczepionka powodująca produkcję przeciwciał przeciw tym trzem rodzajom. Problemem jest jednak fakt, iż w obrębie każdego typu istnieje bardzo duża niejednorodność. Przeciwciała produkowane przeciwko wirusom grypy rozpoznają te wirusy poprzez białko, które jest przyczepione do osłonki wirusa i „wystaje” na zewnątrz - nazywane jest ono hialuronidazą i odpowiada za przyłączenie wirusa do komórki nabłonka oddechowego. Białko to jednak, mimo iż wyrózniamy tylko trzy grupy wirusów, jest bardzo zmienne. Za zmienność tą odpowiedzialne są procesy genetyczne (określane fachowo jako przesunięcie i skok antygenowy), stąd podstawą wyróżnienia trzech typów wirusów grypy jest liczba hialuronidaz na jednym wirusie, a nie ich budowa. Dlatego też istniejące szczepionki chronią nas przed określonymi typami wirusów, które obecnie występują w środowisku w największej liczbie. Każda zmiana w obrębie opisywanego przeze mnie białka powoduje powstanie nowego wirusa, w stosunku do którego szczepionka jest niestety bezradna. Zmiany takie zachodzą dość często, dlatego też skład szczepionek jest corocznie modyfikowany tak, aby chroniły one również przed nowo powstającymi wirusami, aczkolwiek modyfikacje wirusów grypy są właściwie procesem ciągłym, dlatego też istnieje duże prawdopodobieństwo, że zostaniemy zakażeni wirusem przed którym szczepionka którą przyjęliśmy niestety nie chroni. Dlatego też skuteczność szczepionek waha się w stosunkowo dużych granicach i określana jest na 0 – 60 %.
W Polsce stosowana jest szczepionka zawierająca zabite dwa rodzaje wirusów typu A i jeden typu B – po jej wstrzyknięciu organizm wytwarza skierowane przeciw nim przeciwciała. Szczepionki te polecane są głównie ludziom cierpiącym na choroby przewlekłe, zwłaszcza płuc, serca, osobom starszym oraz pracownikom służby zdrowia. Należy tutaj pamiętać, iż do produkcji szczepionek wykorzystywane są jaja kurze, w związku z tym nie powinni ich stosować ludzie uczuleni na białko tych jaj. Ponieważ szczepionki stosowane w naszym kraju zawierają zabite wirusy, ich działanie ochronne trwa około jednego roku, muszą więc być one corocznie powtarzane.

Szczepionki są więc czasem nieco zawodnym sposobem na zapobieganie grypie, aczkolwiek nawet jeśli nie zabezpieczają całkowicie przed zachorowaniem, to jednak w wielu przypadkach łagodzą przebieg choroby i skracają czas jej trwania. Są więc polecane szerokiej grupie pacjentów. Chciałbym zakończyć ten temat dzieląc się z Państwem poglądem głoszonym przez wielu lekarzy, który osobiście popieram, iż raczej nie należy szczepić przeciwko grypie młodych, zdrowych ludzi, ponieważ w przypadku epidemii to wcale nie oni zaczynają chorować - najczęściej są wtedy atakowani ludzie starsi oraz wyniszczeni przez inne choroby; ponadto u tych młodych pacjentów układ odpornościowy jest na tyle sprawny, że powinien bez większych problemów poradzić sobie sam z taką infekcją, co jednocześnie zapewnia lepszą ochronę przed tym konkretnym wirusem na przyszłość, niż po zastosowaniu szczepionki.

Zobacz więcej >>